وقتی‌که فرزندتان در اخبار کلمۀ اقتصاد را می‌شنود و دربارۀ آن از شما سؤال می‌کند، چگونه پاسخ می‌دهید؟ برای مثال کودکان هنگامی‌که می‌شنوند اقتصاد در وضعیت خوب یا بدی است تعجب می‌کنند و می‌پرسند که «این چه معنایی دارد». پاسخ‌دادن به این سؤال شاید برای والدین نیز دشوار باشد؛ زیرا خود والدین نیز در تفسیر اخبار روزانه با مشکل مواجه می‌شوند.
بیان دیدگاه
وقتی از اقتصاد صحبت می‌شود، بحث دربارۀ تولید پول و مصرف آن است؛ در این باره که پول در دست چه کیست، وضعیت مردم درحال بهبود است یا درحال بدترشدن.
حقایقی دربارۀ اقتصاد
اقتصاد از دو گروه فروشنده و خریدار تشکیل شده است و بیشتر ما هم در گروه خریداران هستیم و هم در گروه فروشندگان. ما هرآنچه در زندگی روزمره نیاز داریم خریداری می‌کنیم و وقت و تخصصمان را به کسانی‌که به آن نیاز دارند می‌فروشیم و با جریان درآمدی که به‌دست می‌آوریم، به خرید وقت، تخصص و تولیدات دیگر افراد می‌پردازیم. این چرخه دائم درحال تکرار است.
اگر اکثر افراد درآمدی بیشتر از آنچه برای مصرف نیاز دارند داشته باشند، اقتصاد در وضعیت خوبی به‌سر می‌برد.
اگر مردم به‌سختی می‌توانند فقط موارد ضروری را که احتیاج دارند تهیه کنند، وضعیت اقتصاد چندان مطلوب نیست.
لازم نیست کاملاً به‌صورت تخصصی بحث کنید
وقتی برای کودک معنای اقتصاد را توضیح می‌دهیم، کافی است به‌صورت مختصر و مفید به او بگوییم: اقتصاد یعنی اینکه بادقت بیشتر و چشمی تیزبین‌تر به مسائل نگاه کنیم. البته بهتر است که تأثیر افت‌وخیز‌های اقتصادی را بر وضعیت خانوار برای آن‌ها توضیح دهیم.
شما می‌توانید این موضوعات را دربارۀ اخبار اقتصادی برای کودکان توضیح دهید:
– وضعیت بد اقتصادی یعنی این که ما مجبور باشیم کمتر پول خرج کنیم و خوش بگذرانیم. باید فقط موارد بسیار ضروری را بخریم و مجبوریم از همان وسایل قدیمی‌مان استفاده کنیم.
– اوضاع خوب یعنی همۀ افراد شغل داشته باشند و بتوانند خوش بگذرانند و هرچه دوست دارند برای بچه‌ها بخرند یا اینکه مردم خوشحال باشند و بتوانند بیشتر تفریح کنند.
– بسیاری از مردم بی‌شغل یا بی‌پول‌اند؛ پس ما باید با آن‌ها هم‌دردی کنیم و نباید ولخرجی کنیم. ما باید به فکر دوستان خود باشیم.
– کالا‌ها گران شده‌اند؛ پس ما باید در زمانی بهتر خرید کنیم یا مجبوریم کمتر خرید کنیم چون با پولی که داریم، به ما چیز‌های کمتری نسبت‌به قبل می‌دهند.
– مردمِ کشوری دیگر دچار بحران شده‌اند، پس ما و دولت ما باید به آن‌ها کمک کنیم و برایشان کمک‌های خیرخواهانه بفرستیم.
– بله، این مردم خیلی فقیر و ناراحت‌اند. ما می‌توانیم از پس‌انداز خودمان به آن‌ها کمک کنیم تا مکانی امن پیدا کنند.
یا سایر موارد این چنینی که برای کودکان قابلِ‌درک باشد.
برای آموزش اقتصاد به کودکان یک روش بسیار خوب استفاده از بازی‌هاست؛ بازی‌هایی مثل روپولی که بودجه‌ای خاص در اختیار کودک قرار می‌دهد و او را در شرایطی قرار می‌هد که گاهی باید ریسک کند تا سرمایه‌اش را افزایش دهد، گاهی باید محتاط باشد و درکل مدیریت‌کردن بودجه را به وی آموزش می‌دهد. نکتۀ کلیدی این است که کودک درحینِ یادگیری بسیار شاد است و از بازی لذت می‌برد که باعث نهادینه‌شدن این مهارت در کودک می‌شود.
بهترین روش برای افزایش مهارت اقتصادی کودکان این است که آن‌ها را در محیط یک معامله قرار دهید و یا به آن‌ها این فرصت را بدهید تا زیر نظر شما به کسب درآمد بپردازند. به آن‌ها یاد بدهید پس‌انداز کنند، خرید کنند، سرمایه‌گذاری کنند، درصورت اشتباه ضرر کنند یا از پولشان به دیگران کمک کنند.
اگر فرزندانتان به‌قدرکافی بزرگ شده‌اند، آن‌ها را در بحث‌های مالی خود شرکت دهید و قبل از اینکه به این مهارت‌ها نیازمند شوند، آن‌ها را آماده کنید.
نویسنده:محمدمهدی خوشخو
ماهنامه معیشت، شماره ۳۹، دی ۱۳۹۶
یک دیدگاه